De rechten van minderjarigen in procedures

kinderen hebben het recht om gehoord te worden
Ieder jaar in november vindt de Internationale dag van de rechten van het kind plaats. Welke rechten hebben kinderen eigenlijk in familierechtelijke procedures? En op welke manieren kan een kind contact opnemen met de rechter als er een zaak speelt die hem of haar aangaat?

Het recht om gehoord te worden
Iedereen heeft recht op toegang tot de rechter. Daarnaast hebben kinderen het recht om gehoord te worden in een procedure bij de rechtbank. Deze rechten zijn in internationale verdragen vastgelegd. Echter, volgens de Nederlandse wet is een minderjarige procesrechtelijk handelingsonbekwaam en moet hij of zij in een procedure vertegenwoordigd worden. Meestal gebeurt dit door degene die het gezag over het kind uitoefent. Staat deze procesonbekwaamheid het recht van een kind om een stem te hebben in een familierechtelijke procedure die hem/ haar aangaat in de weg?

Manieren waarop een kind gehoord kan worden
In de wet staat dat kinderen van 12 jaar of ouder door de rechter gehoord moeten worden in zaken die hen aangaan. Kinderen jonger dan 12 jaar kunnen door de rechter worden gehoord, dat is niet verplicht. In procedures over kinderalimentatie heeft een kind het recht om gehoord te worden, zodra hij of zij 16 jaar of ouder is. Hoe gaat dat in zijn werk? In dergelijke gevallen roept de rechter het kind op om te vertellen wat hij/zij van een situatie vindt. Dit kan mondeling tijdens een zogenaamd kinderverhoor. Dit verhoor is informeel en van korte duur; het is vooral de bedoeling een kind op het gemak te stellen, zodat het kind vrijuit kan spreken. Het is natuurlijk een spannende gebeurtenis, daarom bestaan er filmpjes die kinderen laten zien wat zij van een kinderverhoor kunnen verwachten. Een kind mag ook per brief reageren. In beide gevallen geldt dat de rechter de mening van het kind niet hoeft te volgen maar deze wel kan betrekken bij zijn beslissing.

De rechtsingang van minderjarigen
Naast dit recht om gehoord te worden, heeft een kind van 12 jaar of ouder in bepaalde gevallen de mogelijkheid om zelf de rechter te benaderen. Een kind moet daarvoor wel zijn of haar eigen belangen goed in kunnen schatten.

De wetgever heeft voor bepaalde specifieke situaties bepaald dat een kind zelfstandig mag procederen, al dan niet met bijstand van een advocaat. Het gaat hier bijvoorbeeld om zaken die betrekking hebben op het plaatsen van een kind in gesloten jeugdzorg, of zaken waarin een kind onder toezicht is gesteld of uit huis is geplaatst. Minderjarigen van 16 en 17 jaar hebben op grond van de wet meer bijzondere bevoegdheden. Zo kan een minderjarige moeder van 16 jaar of ouder, de rechter vragen om het gezag over haar baby te krijgen.

In sommige gevallen kunnen kinderen gebruik maken van een zogenaamde informele rechtsingang. Dit kunnen zij doen door een brief of e-mail naar de rechtbank te sturen of door te bellen met de rechtbank. Deze informele rechtsingang is bijvoorbeeld mogelijk in een situatie waarin een kind in een echtscheidingsprocedure wil dat het gezag over hem/ haar aan één ouder toekomt, of in situaties waarin het kind wil dat de rechter een beslissing neemt over de vaststelling, wijziging of het stop zetten van een zorg- omgangsregeling met één van de ouders. Ook kan een kind gebruik maken van een informele rechtsingang als de ouders een geschil hebben over een beslissing die zij over het kind moeten nemen omdat ze beiden het gezag hebben. Bij een informele rechtsingang kan een minderjarige zelf geen aanspraak maken op een beslissing van de rechter en hij/ zij kan niet zelf in hoger beroep gaan. Wel kan een kind via de informele rechtsingang reageren op een door een ouder ingesteld hoger beroep, zo is onlangs door de Hoge Raad bepaald.

Een bijzondere curator
Welke mogelijkheden heeft een kind nog meer om in procedures in contact te komen met de rechter? De rechter kan, al dan niet op verzoek van het kind zélf, een bijzonder curator benoemen. Dat is iemand die de belangen van een minderjarige in een procedure behartigt. Bijvoorbeeld in een situatie waarbij de belangen van de gezaghebbende ouders in strijd zijn met de belangen van het kind. Meer informatie over de bijzonder curator is te lezen dit artikel.

Rechtspositie voor kind onduidelijk
Een duidelijke regeling voor situaties waarin een kind een eigen rechtsingang heeft, ontbreekt. Door een wirwar aan regels is het voor kinderen onduidelijk in welke gevallen zij zelf contact op kunnen nemen met de rechter en wanneer niet. In de praktijk blijkt dan ook dat het weinig voorkomt dat kinderen met of zonder hulp zelf een procedure starten of op een andere manier gebruikmaken van hun rechtspositie. Dat verdient aandacht, zeker met het oog op de rechten van kinderen, die zijn vastgesteld in internationale verdragen. Inmiddels wordt de overheid vanuit diverse hoeken aangespoord om de rechtspositie van kinderen duidelijker vast te leggen in de wet.  

Ben je minderjarig of leest u dit artikel als wettelijk vertegenwoordiger? Kinderen kunnen met vragen terecht bij de Kinder – en Jongerenrechtswinkel. Ook de gespecialiseerde vFAS – advocaten staan graag voor u klaar.

Verdieping op dit onderwerp

Contactformulier

mr. M.A. (Mijke)  Baeten

mr. M.A. (Mijke) Baeten

Werkzaam bij: Baeten Advocatuur

Vul onderstaande gegevens in om uw vraag te stellen. Wij gaan zorgvuldig met uw persoonlijke gegevens om. Meer informatie hierover leest u in onze privacyverklaring.

U chat met:

chat

Momenteel is de chat offline. U kunt een bericht achterlaten; wij nemen dan via email contact met u op.

Vragen over goed scheiden?

Chat vrijblijvend en anoniem met een familierechtadvocaat/mediator van verder-online.nl.

1 advocaat online >

Feedback verzonden Gesprek is beëindigd Uw bericht kon niet verstuurd worden, probeer de pagina opnieuw te laden.

VERDER* houdt zich aan alle Europese regels op het gebied van online privacy. Op onze website worden geen advertenties getoond. VERDER* gebruikt wel cookies en scripts van Google om het gebruik van de website geanonimiseerd te analyseren. Zo kunnen we content op maat aanbieden en de effectiviteit verder verbeteren. Lees hier meer over ons cookie beleid en lees hier ons privacy statement.

Terug naar vorige