Ik ga scheiden maar ga bijna met pensioen. Kan ik een ander huis kopen?

Van wie is het huis?

Is het huis van u samen of van één van u? Als u dat weet, kunt u de financiële gevolgen in kaart brengen. Bent u vóór 1 januari 2018 getrouwd in gemeenschap van goederen? Dan hebt u allebei recht op de helft van de waarde van het huis. Als uw partner blijft en de woning aan hem wordt toegedeeld, betaalt die in principe vijftig procent van de waarde aan u uit. Dat heet uitkopen. Andersom geldt dit ook. Bent u na 1 januari 2018 getrouwd? Dan hangt het van uw specifieke omstandigheden af van wie de woning is.
Bij (huwelijkse) voorwaarden hebt u vooraf soms een ander percentage eigendom afgesproken. Verder werkt het hetzelfde.
Is er niets over het huis afgesproken? Staat het ook nog alleen op naam van degene die in de echtelijke woning blijft? Dan is er geen sprake van uitkopen; het huis is en blijft van één persoon.

Pensioenverevening en hypotheek

Om te bepalen of u na de scheiding uw hypotheek kunt betalen, moet u ook stilstaan bij de verdeling van uw pensioen. Dat heet ‘verevenen’ of ‘pensioenverevening’. Hoe dat precies werkt, is omschreven in dit stappenplan. Volgens de Wet Pensioenverevening heeft de ex-partner recht op de helft van het ouderdomspensioen dat u tijdens uw huwelijk of geregistreerd partnerschap hebt opgebouwd.  Als uw (ex-) partner vóór uw pensioendatum overlijdt, dan houdt u uw gehele ouderdomspensioen. Als uw (ex-) partner na de scheiding overlijdt en er is nabestaandenpensioen opgebouwd, dan heeft u onder bepaalde omstandigheden ook nog steeds recht op dat nabestaandenpensioen. U mag van deze wettelijke regels afwijken als u er iets anders over vastlegt. Uit onderzoek blijkt dat vooral veel vrouwen niet weten waar ze bij een scheiding precies recht op hebben. Toch is het belangrijk, omdat het uw inkomen na een scheiding beïnvloedt. Zeker als u bijna met pensioen gaat. En dat heeft gevolgen voor een eventuele aanvullende of nieuwe hypotheek.

Woongenot geldt als partneralimentatie

Ook partneralimentatie beïnvloedt uw inkomen na een scheiding. Dat geldt zeker als u recht hebt op partneralimentatie en u blijft wonen in een huis waarvan uw ex-partner eigenaar blijft. In dat geval ’geniet’ u zogenaamd woongenot, iets waarvan uw partner, de eigenaar, niet meer geniet. Woongenot geldt daarom als ontvangen partneralimentatie voor de Belastingdienst bij ex-gehuwden.
Betaalt u uw ex-partner een redelijk bedrag aan huur? Dan is er geen sprake van ‘gratis’ woongenot. U ontvangt of betaalt dat partneralimentatie volgens de normale afspraken en regels.

Wat gebeurt er als u vertrekt uit de gezamenlijke woning?

Vertrekt u uit de woning waarvan u beiden eigenaar bent, bijvoorbeeld omdat het huis te groot is voor u alleen? Dan zijn verschillende scenario’s denkbaar. Ofwel u vertrekt allebei. Ofwel uw partner blijft en u vertrekt. In beide scenario’s laat u eerst het huis taxeren. Is er sprake van overwaarde of een restschuld? Die verrekent u volgens afspraak.

De gezamenlijke hypotheek volledig overnemen

Als u allebei recht hebt op een deel van de waarde van het huis, gaat u naar de hypotheekverstrekker. Vertrekt u, terwijl uw partner in de woning blijft? Dan vraagt u bij de hypotheekverstrekker om ontslag van uw hoofdelijke aansprakelijkheid. Uw (ex-) partner kan dan de volledige verantwoordelijkheid voor de hypotheek dragen. De hypotheekverstrekker moet daarvoor eerst toestemming geven. Daarna kan uw (ex-)partner een nieuwe hypotheek afsluiten of de oude hypotheek verhogen

Nieuwe hypotheek voor een nieuwe woning: eigenwoningreserve

Verkoopt u uw gezamenlijke huis met overwaarde? Die moet u in veel gevallen volgens afspraak verrekenen of verdelen. Bij de Belastingdienst valt overwaarde onder de ‘eigenwoningreserve’. Koopt u binnen drie jaar na de scheiding een nieuwe woning? Als u dan de hypotheekrente wil aftrekken, moet u uw deel van de overwaarde van uw vorige woning als eigenwoningreserve volledig investeren in het nieuwe huis. Doet u dat niet, dan krijgt u voor maximaal het bedrag van de eigenwoningreserve geen aftrek over de lening. De eigenwoningreserve vervalt na drie jaar of bij een aankoop binnen drie jaar.

Geen vragen over betaalde rente? Blijf fiscaal partners voor de rest van het kalenderjaar

Het is verstandig als u - indien mogelijk - nog het hele kalenderjaar waarin u gaat scheiden, fiscaal partners blijft. Dat doet u door het verzoek tot scheiding nog niet in te dienen. Wacht eventueel met het wijzigen van uw adres. Indien u het hele jaar waarin de scheiding plaats vindt nog fiscaal partner was, krijgt u géén vragen over de betaalde rente. De Belastingdienst honoreert dan als goedkeuring honderd procent van de renteaftrek.

Mediation

De verdeling van huis en hypotheek bij een scheiding is niet eenvoudig, ook als u bijna met pensioen gaat. Vraag daarom altijd om raad bij experts. Leg afspraken goed vast. Een vFAS-mediator of scheidingsadvocaat koppelt u, als dat nodig is, aan de juiste specialist.

Dit verhaal kwam tot stand met medewerking van mr. Frits van der Kamp (fiscaal adviseur familievermogensrecht)