Blijft mijn inkomen hetzelfde na de scheiding?

Na je scheiding veranderen je  financiën waarschijnlijk behoorlijk. Je inkomen verandert, bijvoorbeeld als je partner- of kinderalimentatie moet gaan betalen, of juist ontvangt.

Kinderalimentatie: wanneer en hoe?
Als de verdeling van de zorg voor de kinderen na de scheiding niet gelijk wordt verdeeld, spreek je van een verzorgende en een niet-verzorgende ouder en moet er kinderalimentatie worden betaald. Deze afspraken worden vastgelegd in een ouderschapsplan. Als jullie na de scheiding de zorg voor de kinderen wél gelijk verdelen, maken jullie in een co-ouderschapsplan afspraken over de kosten van de kinderen.

Kinderalimentatie is een bijdrage die de ene ouder aan de andere betaalt voor de verzorging- en opvoedingskosten van de kinderen. De niet-verzorgende ouder (de alimentatieplichtige) betaalt deze aan de andere ouder. Er bestaan duidelijke richtlijnen voor het berekenen van kinderalimentatie (de zogenoemde Tremanormen). Getrouwde koppels nemen deze financiële afspraken bij een scheiding op in het ouderschapsplan en leggen dit vervolgens voor aan de rechter. Die toetst het bedrag aan de richtlijnen.

Geregistreerde partners of samenwonend?
Zijn jullie geregistreerde partners of samenwonende ouders? Dan mogen jullie de kinderalimentatie zelf regelen en hoeven jullie dit niet door de rechter te laten toetsen. Wel moeten jullie de afspraken opnemen in een ouderschapsplan. De minimale alimentatie is € 25,- per kind per maand. De alimentatieplichtige betaalt in principe alimentatie tot het kind 21 jaar is. Vanaf zijn achttiende ontvangt het kind het geld rechtstreeks, tenzij daarover andere afspraken worden gemaakt.

De rechter houdt bij het berekenen van de hoogte van het bedrag aan kinderalimentatie rekening met twee factoren:

• Behoefte van het kind
  De rechter berekent wat de behoefte is van de kinderen. Daarvoor hanteert hij tabellen en gaat hij uit van de gemiddelde inkomens van de beide ouders (in het jaar) voor de scheiding.
• Draagkracht
  De rechter bepaalt aan de hand van een rekenmodel hoe hoog het bedrag is dat de niet-verzorgende ouder kan bijdragen. Dat heet de draagkracht. Hij kijkt ook naar de draagkracht van de ouder bij wie de kinderen wonen en maakt een vergelijking tussen deze twee.

Het is niet toegestaan om af te spreken dat er géén kinderalimentatie wordt betaald, wanneer daar wel draagkracht voor is. Kinderalimentatie is dus een verplichting voor de niet-verzorgende ouder. Een vFAS advocaat/mediator kan met jullie samen kinderalimentatie berekenen en een draagkrachtberekening maken.

Partneralimentatie
Kinderalimentatie wordt altijd eerst berekend en heeft altijd voorrang op partneralimentatie. Heb je als alimentatieplichtige, na de vaststelling van de kinderalimentatie, nog financiële ruimte om voor je ex-partner een bijdrage in het levensonderhoud te betalen? Dan moet je in sommige gevallen ook partneralimentatie betalen. Dit is alleen het geval wanneer er bij de (ontvangende) partner ook een behoefte bestaat aan een bijdrage. Wanneer je ex-partner dus niet of niet volledig zelf in zijn of haar levensonderhoud kan voorzien. Afspraken over partneralimentatie zijn niet verplicht.

Hulp van een advocaat/mediator is aan te raden, omdat er soms ingewikkelde berekeningen gemaakt moeten worden. De rechter kan uiteindelijk ook uitspraak doen wanneer jullie er als partners samen niet uitkomen. Het wijzigen van de partneralimentatieregels is de laatste tijd vaak in de actualiteit. Een vFAS advocaat/mediator is altijd op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen op dit gebied.

Hoe lang duurt de alimentatieperiode?
Zijn jullie gescheiden voor 1 januari 2020, dan bedraagt de partneralimentatieperiode in principe 12 jaar. Zijn jullie na deze datum gescheiden, dan is de partneralimentatieperiode  de helft van de duur van het huwelijk, met een maximum van 5 jaar. Er zijn enkele uitzonderingen, waarvoor wij jullie graag verwijzen naar dit artikel. Duurde het huwelijk echter korter dan vijf jaar en zijn er geen kinderen uit dit huwelijk geboren, dan is de alimentatieduur gelijk aan de duur van het huwelijk.

Dit is de wettelijke regeling, maar partners mogen daarover iets anders afspreken. De termijnen en regels voor partneralimentatie gelden alleen voor getrouwde mensen of mensen met een geregistreerd partnerschap. Het maakt daarbij niet uit of je op huwelijkse voorwaarden of in gemeenschap van goederen bent getrouwd.

Partneralimentatie is voor de betaler aftrekbaar. Het wordt voor de ontvanger belast. Dat wil zeggen dat het als inkomen wordt gezien; er moet dus belasting over worden betaald. Partneralimentatie kan ook ‘in natura’ worden voldaan: de ex-partner betaalt dan bijvoorbeeld een deel van de huur of hypotheek van de ander. Ook in dat geval geldt: fiscaal gezien is dit inkomen voor de ontvanger en wordt dus belast. Deze bedragen zijn dus ook aftrekbaar voor de betaler.

Recht op bijstand na de scheiding?
Wellicht heb je geen werk, of verdien je te weinig om jezelf of je gezin na de scheiding te onderhouden. Dan kun je misschien van de gemeente een bijstandsuitkering ontvangen. Zo’n uitkering is voor mensen die niet zelf kunnen voorzien in hun levensonderhoud (en geen recht hebben op een andere uitkering of regeling). Als je een bijstandsuitkering aanvraagt, moet je aantonen dat je ex-partner geen (of onvoldoende) partner- of kinderalimentatie kan betalen.

Bovendien zitten er grenzen aan het hebben van een eigen vermogen (spaargeld). Heb je teveel spaargeld, dan moet je dit eerst gebruiken voor je levensonderhoud voordat je een bijstandsuitkering kan aanvragen.

Bijstandsverhaal: wat is dat?
Zodra je een bijstandsuitkering aanvraagt, kijkt de sociale dienst of je misschien recht hebt op alimentatie van je ex-partner. Er wordt een onderzoek ingesteld. Dit onderzoek heet ‘bijstandsverhaal’. Als je al met je ex-partner hebt afgesproken dat je alimentatie ontvangt, dan wordt nogmaals bekeken of het bedrag correct is. De alimentatie die je ontvangt, wordt in mindering gebracht op je bijstandsuitkering. Soms maken ex-partners de afspraak dat ze elkaar over en weer geen partneralimentatie hoeven te betalen (dit heet nihilbeding). Echter, dan nog zal de sociale dienst eerst proberen ‘te verhalen’ bij de ex-partner wanneer je een bijstandsuitkering aanvraagt.

Wanneer krijg je bijzondere bijstand?
Bepaalde scheidingskosten of de eigen bijdrage die je voor je advocaat moet betalen, kunnen onder de bijzondere bijstand vallen. Bijzondere bijstand is een eenmalige uitkering die je kunt ontvangen als je noodzakelijke kosten hebt die je niet van je inkomen kunt betalen. Soms wordt slechts een deel van die kosten vergoed door de bijzondere bijstand. Hoe hoog jouw inkomen is, maakt niet uit. Bijzondere bijstand kan worden aangevraagd voor kosten die in verhouding tot je inkomen te hoog zijn. De gemeente bepaalt of dit zo is. Hoe hoger je inkomen, hoe meer je zelf moet betalen.

Het recht op elkaars pensioen
Als jullie gaan scheiden, hebben jullie recht op een deel van elkaars opgebouwde pensioen.
In de Wet Verevening Pensioenrechten staat dat beide partners na de scheiding recht hebben op de helft van het pensioen dat de ander tijdens het huwelijk heeft opgebouwd. Pensioenverevening is een wettelijke regeling, waar door partners van afgeweken kan worden onder bepaalde voorwaarden. Daarnaast bestaat er het nabestaandenpensioen. Overlijdt een van jullie na de scheiding, dan krijgt de ander alsnog een bijzonder nabestaandenpensioen uitgekeerd.

De afspraken over de gespaarde pensioenen en de verevening daarvan na de scheiding, moeten met een speciaal formulier aan de pensioenuitvoerder worden toegezonden (binnen twee jaar na de scheiding). Op het moment dat de partner -van wie het pensioen wordt verevend- 65 wordt, wordt aan de ex-partner ook maandelijks het deel uitgekeerd door de pensioenuitvoerder.

Recht op toeslagen
Wanneer je voor de scheiding recht had op bepaalde toeslagen (huur, zorg, kinderopvang), moet je bij een scheiding goed opletten. Na de scheiding eindigt namelijk het fiscaal partnerschap en hierdoor verandert het financiële plaatje. Het kan zijn dat je na de scheiding opeens recht hebt op andere toeslagen of op andere bedragen. Soms vervalt je recht op bepaalde toeslagen juist. Via de website van de Belastingdienst kunt je toetsen of je recht hebt op bepaalde toeslagen of heffingskortingen.

Nieuwe begroting
In veel gevallen verandert jullie inkomen na de scheiding. Het is verstandig om een begroting te maken van jullie nieuwe situatie. In de begroting staan de inkomsten en uitgaven per maand. Voorbeelden van inkomsten zijn salaris, toeslagen, belastingteruggave en vakantiegeld. Uitgaven bestaan uit vaste lasten en variabele uitgaven. Vaste lasten zijn bijvoorbeeld de huur of hypotheek, verzekeringen en energie. Onder variabele uitgaven vallen boodschappen, cadeautjes en uitjes. Er zijn ook reserveringsuitgaven. Die komen niet elke maand terug. Ze zijn wel belangrijk, zeker bij een scheiding. Denk bijvoorbeeld aan de kosten voor een advocaat, voor de notaris en makelaar, de griffierechten en de inrichting van een nieuwe woning.

Omgaan met minder
De begroting maakt van alles duidelijk. Jullie kunnen zien hoeveel geld jullie op welk moment nodig hebben. Doordat de geldstromen per maand zijn ingevuld, wordt duidelijk wat dure en goedkope maanden zijn. Soms kom je na de scheiding structureel geld te kort. De situatie kan langdurig zijn, als één van jullie bijvoorbeeld tijdens het huwelijk leunde op het inkomen van de ander. Dan kan worden bekeken of het inkomen kan worden verhoogd: is meer uren werken een optie? Een andere baan, andere werktijden? Bestaat er soms recht op bijstand of extra toeslagen?
Het is belangrijk om een helder beeld van jullie nieuwe financiële plaatje te hebben.