Financieel rondkomen na de scheiding?

Het verschilt natuurlijk per persoon hoeveel inkomen iemand nodig heeft. Iemand moet zijn situatie in kaart brengen om daarachter te komen. Het Nibud biedt online veel richtlijnen en rekenmodellen. Die geven overzicht en inzicht als een financiële situatie verandert.

Omgaan met minder

Bij een scheiding stijgen de uitgaven en kosten meestal. Die stijging is soms langdurig. Iemand moet bijvoorbeeld opnieuw een huis inrichten of alimentatie gaan betalen. Mensen die gaan scheiden, kunnen kijken of een verhoging van hun inkomsten mogelijk is. Kunnen ze bijvoorbeeld meer uren gaan werken? Heeft iemand recht op bijstand of extra toeslagen? Kunnen daarnaast de uitgaven omlaag? Kan de auto (tijdelijk) weg of Is een tweedehands interieur een optie?

Kosten van een scheiding

Een voorbeeld van zo’n tijdelijke stijging van uitgaven zijn de kosten van een scheiding via de rechter. Alleen ongehuwde mensen of geregistreerde partners zonder minderjarige kinderen kunnen zonder rechter scheiden. Dat geldt dus niet voor getrouwde partners en ook niet voor geregistreerde of samenwonende partners met minderjarige kinderen. Zij moeten een verzoek tot echtscheiding indienen bij de rechtbank. Daarvoor hebben ze een advocaat nodig. Een aantal kosten waar ze niet omheen kunnen:

1. Advocaatkosten
   Alleen een advocaat kan een verzoek tot echtscheiding indienen bij de rechtbank. Ook helpt een advocaat mensen die het niet eens zijn over bijvoorbeeld de financiële gevolgen van een scheiding. Een advocaat kan namens één van de partners een gerechtelijke procedure opstarten bij de rechtbank. Wie het samen eens is over de gevolgen van de echtscheiding, heeft genoeg aan één advocaat, meestal is dat dan een scheidingsmediator. In andere gevallen neemt iedere partner een eigen advocaat in de arm. Dat verdubbelt uiteraard de kosten. Ook als je het niet met elkaar eens bent, kun je er samen een scheidingsmediator raadplegen. Dit scheelt kosten en de ervaring leert dat samen scheiden minder tijdrovend is en tot betere resultaten leidt.
2. Griffiekosten
   Een rechter maakt een scheiding pas officieel als hij een verzoekschrift tot echtscheiding binnenkrijgt. Dan start er een juridische procedure. De kosten die hierbij komen kijken, heten griffiekosten. Stellen die samen naar de rechter gaan, betalen die eenmalig. Wie het niet eens is en apart naar de rechter stapt, betaalt het dubbele.
3. Uittreksels
   Tijdens het scheidingsproces zijn uittreksels nodig. Bijvoorbeeld een uittreksel uit het geboorteregister van minderjarige kinderen. Ook het opvragen van uittreksels kost geld.

Draagkracht en behoefte

Na de scheiding krijgt of ontvangt u in sommige gevallen alimentatie. Er zijn twee soorten: partneralimentatie en kinderalimentatie. De laatstgenoemde vorm heeft ‘voorrang’ op de eerstgenoemde en is bijna altijd verplicht. De rechter maar ook de scheidingsmediator houdt bij het berekenen van de hoogte van het bedrag rekening met twee factoren:

1. Behoefte

   Iemand kan niet zomaar torenhoge alimentatiebedragen eisen. Bij kinderalimentatie worden de afgesproken bedragen getoetst door een rechter. De rechter kijkt dan of de behoefte van de kinderen op de juiste manier is berekend.
   Een rechter bemoeit zich alleen met partneralimentatie als mensen het samen niet eens worden. Dan telt de behoefte van de partner met het minste inkomen. In beide gevallen stelt een rechter de behoefte vast aan de hand van tabellen: de Tremanormen. De rechter gaat daarbij uit van de inkomens vlak voor de scheiding. De alimentatieplicht voor kinderen geldt tot hun 21^e verjaardag. Partneralimentatie duurt meestal twaalf jaar. Daar mogen mensen van afwijken. Een rechter doet dat soms ook als hij daarover uitspraak moet doen.

2. Draagkracht

   De rechter bepaalt hoeveel de alimentatieplichtige kan missen. Dat is de draagkracht. Die is afhankelijk van het inkomen minus de kosten die de betaler moet maken om zelf rond te komen. De alimentatieplichtige betaalt nooit meer dan zijn draagkracht toestaat. Ook niet als een ex een hoger bedrag wil om een bepaalde levensstandaard te behouden. In de wet staat namelijk dat iemand die partneralimentatie ontvangt zo snel mogelijk in eigen levensonderhoud moet voorzien. Bijzondere omstandigheden, zoals bijvoorbeeld de fulltime zorg voor een gehandicapt kind, kunnen van invloed zijn op deze regel. Bij kinderalimentatie kijkt een rechter ook naar de draagkracht van de ouder bij wie de kinderen wonen.

Hypotheek overnemen

Ook de gewone vaste lasten kunnen na een scheiding flink stijgen. Wie in de echtelijke woning wil blijven wonen, moet vaak over een flinke som geld beschikken. Vaak is die woning gemeenschappelijk eigendom. Soms is de vertrekkende partner volledig eigenaar. In beide gevallen zal de achterblijver de ander op den duur moeten uitkopen. Bovendien heeft de vertrekkende partner recht op zijn deel van de overwaarde. Dat is een soort winst als het huis meer waard is geworden. Heeft degene die wil blijven niet genoeg geld? Dan loopt het vaak uit op een noodgedwongen verkoop.

Extra toeslagen en heffingskortingen

Soms heeft iemand na een scheiding meer recht op toeslagen. Denk dan bijvoorbeeld aan zorgtoeslag, huurtoeslag, heffingskortingen of een tegemoetkoming voor de schoolkosten van kinderen. Via berekenuwrecht.nibud.nl komen mensen erachter of ze recht hebben op bepaalde toeslagen of heffingskortingen.

Gesubsidieerde rechtsbijstand

Angst om te scheiden omdat u het nu financieel al zo zwaar hebt? Tijdens het huwelijk moeten sommige mensen de eindjes al aan elkaar knopen. Ze vrezen dat ze een scheiding financieel niet overleven. Gelukkig bestaat er voor die mensen een regeling. Dit is geregeld in de Wet op de rechtsbijstand en heet Gesubsidieerde rechtsbijstand (ook wel bekend als Pro Deo advocaat of Toevoeging). Komt u in aanmerking voor gesubsidieerde rechtsbijstand, dan betaalt u een eigen bijdrage aan uw advocaat of mediator en worden de overige kosten door de overheid voldaan.

Voorwaarden voor rechtshulp

Iemand die aanspraak wil maken op deze gesubsidieerde rechtshulp moet voldoen aan een aantal voorwaarden. Zo dient zijn of haar inkomen onder bepaalde grenzen te blijven en dit geldt ook voor het vermogen/spaargeld dat iemand heeft. Ook moet er een goede reden zijn om een advocaat in te schakelen. Wie subsidie krijgt, moet altijd een eigen bijdrage betalen. De hoogte daarvan hangt af van iemands inkomen. Daarbij worden deze normen jaarlijks aangepast. Op de site van de raad voor rechtsbijstand kunt u hier alles over lezen (www.rechtsbijstand.nl).

Aanvraag rechtsbijstand

Een advocaat of mediator dient voor u de aanvraag voor rechtsbijstand in bij de Raad voor Rechtsbijstand. Om een aanvraag in te dienen heeft uw advocaat of mediator een aantal dingen nodig, zoals bijvoorbeeld het Burgerservicenummer van beide partners.

De aanvraag moet worden ingediend voordat de advocaat of mediator inhoudelijk met zijn of haar werkzaamheden start. Niet iedere advocaat of mediator werkt op basis van deze toevoegingen. Het is dus verstandig om dit vooraf te vragen wanneer u een afspraak maakt. Wanneer aan u gesubsidieerde rechtsbijstand wordt verleend, wordt een eigen bijdrage opgelegd. Hoe hoog deze eigen bijdrage is, ligt aan uw inkomen. Deze eigen bijdrage wordt door de advocaat of mediator aan u in rekening gebracht. Naast deze eigen bijdrage zult u ook nog de kosten voor de rechtbank (griffiekosten) en kosten voor het opvragen van uittreksels moeten voldoen.